બેંગલુરુમાં ભારતના પ્રથમ અંડરગ્રાઉન્ડ પાવર ટ્રાન્સફોર્મર સ્ટેશનનું ઉદ્ઘાટન
- ભારતમાં પ્રથમ ભૂગર્ભ પાવર ટ્રાન્સફોર્મર સ્ટેશનનું ઉદ્ઘાટન બેંગલુરુમાં કરવામાં આવ્યું હતું. બેંગલુરુ ઈલેક્ટ્રિસિટી સપ્લાય કંપની લિમિટેડ (BESCOM) અને બ્રુહત બેંગલુરુ મહાનગરપાલિકા (BBMP) ના સહયોગથી આ સુવિધા વિકસાવવામાં આવી છે, જે મલ્લેશ્વરમમાં 15મી એવન્યુ પર સ્થિત છે અને તેમાં 500 kVA ક્ષમતાનું ટ્રાન્સફોર્મર છે.
- આ અંડરગ્રાઉન્ડ નવીન ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર નજરે પડતી અવ્યવસ્થાને દૂર કરીને શહેરી વિસ્તારનો દેખાવ સુધારશે.
સ્વચ્છ વાયુ સર્વેક્ષણ-2023
- કેન્દ્રીય પર્યાવરણ, વન અને આબોહવા પરિવર્તન અને શ્રમ અને રોજગાર મંત્રી શ્રી ભૂપેન્દ્ર યાદવે મધ્યપ્રદેશના ભોપાલમાં સ્વચ્છ હવા સર્વેક્ષણ 2023ના પુરસ્કારોની જાહેરાત કરી હતી.
- 2019માં સંયુક્ત રાષ્ટ્ર મહાસભા (UNGA) દ્વારા કરવામાં આવેલી જાહેરાત અનુસાર લોકોમાં જાગૃતિ લાવવા અને હવાની ગુણવત્તા સુધારવા માટે વાદળી આકાશ માટે સ્વચ્છ હવાનો આંતરરાષ્ટ્રીય દિવસ દર વર્ષે 7 સપ્ટેમ્બરના રોજ ઉજવવામાં આવે છે.
- થીમ : “Together for Clean Air.”
- 10 લાખથી વધુ વસ્તી ધરાવતા શહેરોની નેશનલ ક્લિન એર પ્રોગ્રામ (NCAP)ની રેન્કિંગમાં ઇન્દોરે પ્રથમ સ્થાન મેળવ્યું છે. દેશના શહેરોમાં ઇન્દોરની હવા સ્વચ્છ છે. ઈન્દોર 200માંથી 187 પોઇન્ટ મેળવી પહેલા ક્રમાંકે છે. આ યાદીમાં આગ્રા 186 પોઇન્ટ સાથે બીજા, મહારાષ્ટ્રનું થાણે 185.2 પોઇન્ટ સાથે ત્રીજા સ્થાને છે.
- 10 લાખથી વધુ વસ્તી ધરાવતા શહેરોમાં અમદાવાદ 8મા સ્થાને રહ્યું છે. આ ઉપરાંત વડોદરા 7માં નંબરે છે. જ્યારે સુરત 13માં અને રાજકોટ 15માં સ્થાને છે.
- બીજી કેટેગરીમાં (3-10 લાખની વસ્તી વચ્ચે), અમરાવતીએ પ્રથમ ક્રમ મેળવ્યો અને ત્યારબાદ મુરાદાબાદ અને ગુંટુર.
- ત્રીજી કેટેગરી (3 લાખથી ઓછી વસ્તી) માટે પરવાનુ (હિમાચલ પ્રદેશ) એ પ્રથમ ક્રમ મેળવ્યો, ત્યારબાદ કાલા અંબ (હિમાચલ પ્રદેશ) અને અંગુલ (ઓડિશા) એ પ્રથમ ક્રમ મેળવ્યો.
- સપ્ટેમ્બર 2022માં કેન્દ્રીય પર્યાવરણ, વન અને આબોહવા પરિવર્તન મંત્રાલયે રાષ્ટ્રીય સ્વચ્છ હવા કાર્યક્રમ (NCAP) હેઠળ ‘સ્વચ્છ વાયુ સર્વેક્ષણ- શહેરોનું રેન્કિંગ’ પર માર્ગદર્શિકા બહાર પાડી હતી.
- સ્વચ્છ વાયુ સર્વેક્ષણ શરૂ કરવાનો ઉદ્દેશ્ય 2025-26 સુધીમાં વાયુ પ્રદૂષણને 40% સુધી ઘટાડવા માટે NCAPના ભાગ રૂપે તૈયાર કરાયેલ સિટી એક્શન પ્લાનના અમલીકરણ માટે દેશના 131 શહેરોને રેન્કિંગ આપવાનો છે.
- વસ્તીના આધારે 131 શહેરોને ત્રણ જૂથોમાં વર્ગીકૃત કરવામાં આવ્યા છે. 10 લાખથી વધુ વસ્તી ધરાવતા 47 શહેરો પ્રથમ જૂથમાં છે. 3 થી 10 લાખની વચ્ચે વસ્તી ધરાવતા 44 શહેરો બીજા જૂથમાં છે. ત્રીજા જૂથમાં 3 લાખથી ઓછી વસ્તી ધરાવતા 40 શહેરોનો સમાવેશ થાય છે.
- PRANA ઓનલાઈન પોર્ટલ પર પૂરા પાડવામાં આવેલ ફ્રેમવર્ક મુજબ શહેરોએ સ્વ-મૂલ્યાંકન કરવું જરૂરી છે. ‘પ્રાણ’ એ પોર્ટલ ફોર રેગ્યુલેશન ઓફ એર-પોલ્યુશન ઇન નોન-એટેઇનમેન્ટ સિટીઝનું ટૂંકું નામ છે.
- PRANA : Portal for Regulation of Air-pollution in Non-Attainment Cities
જલ શક્તિ મંત્રાલય દ્વારા નાની સિંચાઈ યોજનાઓ પર 6ઠ્ઠી ગણતરીના અહેવાલની રજૂઆત
- જલ શક્તિ મંત્રાલયના જળ સંસાધન, નદી વિકાસ અને ગંગા કાયાકલ્પ વિભાગ દ્વારા તાજેતરમાં નાની સિંચાઈ યોજનાઓ પર 6ઠ્ઠી ગણતરીના અખિલ ભારતીય (વોલ્યુમ I) અને રાજ્યવાર (વોલ્યુમ II) અહેવાલની રજૂઆત કરવામાં આવી હતી. આ અહેવાલ યોજનાકારો, સંશોધક વિદ્વાનો, કૃષિ અને ભૂગર્ભજળના વૈજ્ઞાનિકો અને સિંચાઈ તેમજ ભારતના કૃષિ અર્થતંત્રના વિકાસ સાથે સંબંધિત તમામ લોકો માટે ઉપયોગી થશે. અહેવાલ મુજબ, ભારતમાં વર્તમાનમાં 23.14 મિલિયન નાની સિંચાઈ યોજનાઓ ઉપલબ્ધ છે, જેમાંથી 21.93 મિલિયન ભૂગર્ભ જળ અને 1.21 મિલિયન સપાટી જળ યોજનાઓ છે.
- અહેવાલ જણાવ્યા મુજબ પ્રથમ વખત, નાની સિંચાઈ યોજનાઓના વ્યક્તિગત માલિકોના લિંગ સંબંધિત માહિતી વ્યવસ્થિત રીતે એકત્રિત કરવામાં આવી છે તેમજ વ્યક્તિગત માલિકીની નાની સિંચાઈ યોજનાઓમાં, 18.1% મહિલાઓની માલિકીની છે. ઉત્તર પ્રદેશ ભારતમાં સૌથી વધુ નાની સિંચાઈ યોજના ધરાવે છે, ત્યારબાદ મહારાષ્ટ્ર, મધ્યપ્રદેશ અને તમિલનાડુનો ક્રમ આવે છે.
- ભૂગર્ભ જળ યોજનાઓમાં અગ્રણી રાજ્યો ઉત્તર પ્રદેશ, મહારાષ્ટ્ર, મધ્યપ્રદેશ, તમિલનાડુ અને તેલંગાણાનો સમાવેશ થાય છે. ભૂગર્ભ જળ યોજનાઓમાં ખોદેલા કૂવા, છીછરા ટ્યુબવેલ, મધ્યમ ટ્યુબવેલ અને ઊંડા ટ્યુબવેલનો સમાવેશ થાય છે. ભૂગર્ભ જળ યોજનાઓમાં મહારાષ્ટ્ર, કર્ણાટક, તેલંગાણા, ઓડિશા અને ઝારખંડનો હિસ્સો સૌથી વધુ છે. સપાટી પરના પાણીની યોજનાઓમાં સરફેસ ફ્લો અને સરફેસ લિફ્ટ યોજનાનો સમાવેશ થાય છે.
- 5મી નાની સિંચાઇ ગણતરીની સરખામણીમાં 6ઠ્ઠી નાની સિંચાઈ ગણતરી દરમિયાન નાની સિંચાઈ યોજનાઓમાં લગભગ 1.42 મિલિયનનો વધારો થયો છે, જ્યારે રાષ્ટ્રીય સ્તરે, સપાટી પરના અને ભૂગર્ભ જળ એમ બંને યોજનાઓમાં અનુક્રમે 6.9% અને 1.2% નો વધારો થયો છે. નાની સિંચાઈ યોજનાઓમાં ખોદેલા કુવાઓ સૌથી વધુ હિસ્સો ધરાવે છે, ત્યારબાદ છીછરા ટ્યુબવેલ, મધ્યમ ટ્યુબવેલ અને ઊંડા ટ્યુબવેલનો સમાવેશ થાય છે.
- ખોદેલા કૂવા, સપાટીના પ્રવાહ અને સરફેસ લિફ્ટ યોજનામાં મહારાષ્ટ્ર અગ્રેસર રાજ્ય છે, જ્યારે ઉત્તર પ્રદેશ, કર્ણાટક અને પંજાબ અનુક્રમે છીછરા ટ્યુબવેલ, મધ્યમ ટ્યુબવેલ અને ઊંડા ટ્યુબવેલમાં અગ્રણી રાજ્યો છે. ભૂગર્ભ જળ યોજનાઓની માલિકીમાં ખાનગી સંસ્થાઓનો હિસ્સો 98.3% છે જ્યારે સપાટીના પાણીની યોજનાઓમાં સંબંધિત હિસ્સો 64.2% છે.
- નાની સિંચાઈ ક્ષેત્રે અસરકારક આયોજન અને નીતિ ઘડતર માટે નાની સિંચાઈ યોજનાઓ માટે વિશ્વસનીય ડેટાબેઝ જરૂરી છે. આ ઉદ્દેશ સાથે, ભારત સરકાર વર્તમાનમાં નાની સિંચાઈ યોજનાઓની ગણતરી કરી રહી છે. અત્યાર સુધીમાં, અનુક્રમે વર્ષ 1986-87, 1993-94, 2000-01, 2006-07 અને 2013-14 સંદર્ભિત વર્ષ સાથે કુલ 5 વસ્તી ગણતરીઓ હાથ ધરવામાં આવી છે.
- સંદર્ભ વર્ષ 2017-18 સાથેની 6ઠ્ઠી નાની સિંચાઈ વસ્તી ગણતરી તાજેતરમાં 32 રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં પૂર્ણ થઈ હતી. આ ગણતરી કેન્દ્ર પ્રાયોજિત યોજના “સિંચાઈ ગણતરી” (Irrigation Census) હેઠળ હાથ ધરવામાં આવી હતી, જે નાની સિંચાઈ આંકડા યોજના માટે તર્કસંગતકરણના મુખ્ય ઘટક છે. આ ગણતરી અંતર્ગત સિંચાઈના સ્ત્રોતો જેવા કે ખોદેલા કૂવા, છીછરા ટ્યુબવેલ, મધ્યમ ટ્યુબવેલ, ઊંડા ટ્યુબવેલ, સરફેસ ફ્લો અને સરફેસ લિફ્ટ સ્કીમ્સ જેવા વિભિન્ન નિર્ણાયક પરિમાણો પર વિગતવાર માહિતી એકત્ર કરવામાં આવી હતી.
- ઉપરાંત, આ ગણતરીમાં અન્ય માપદંડો જેવા કે સિંચાઈની સંભવિત રચના, સંભવિત ઉપયોગ, માલિકી, માલિક દ્વારા જમીનનું કદ, પાણી ઉપાડવા માટે વપરાતા ઉપકરણો, ઉર્જાના સ્ત્રોતો, ઉર્જા સંરક્ષણ ઉપકરણો જેમ કે છંટકાવ અને ટપક સિંચાઈ, બિનપરંપરાગત ઉર્જા સ્ત્રોતોનો ઉપયોગ જેમ કે સૌર પંપ, પવનચક્કીઓ વગેરે પણ ધ્યાને લેવામાં આવ્યા હતા.
ભૂગર્ભ અને સપાટી પરના પાણી સંબંધિત યોજનાઓ
ભૂગર્ભ જળ યોજનાઓમાં અગ્રણી રાજ્યો ઉત્તર પ્રદેશ, મહારાષ્ટ્ર, મધ્યપ્રદેશ, તમિલનાડુ અને તેલંગાણાનો સમાવેશ થાય છે. ભૂગર્ભ જળ યોજનાઓમાં ખોદેલા કૂવા, છીછરા ટ્યુબવેલ, મધ્યમ ટ્યુબવેલ અને ઊંડા ટ્યુબવેલનો સમાવેશ થાય છે. ભૂગર્ભ જળ યોજનાઓમાં મહારાષ્ટ્ર, કર્ણાટક, તેલંગાણા, ઓડિશા અને ઝારખંડનો હિસ્સો સૌથી વધુ છે. સપાટી પરના પાણીની યોજનાઓમાં સરફેસ ફ્લો અને સરફેસ લિફ્ટ યોજનાનો સમાવેશ થાય છે.
5મી નાની સિંચાઇ ગણતરીની સરખામણીમાં 6ઠ્ઠી નાની સિંચાઈ ગણતરી દરમિયાન નાની સિંચાઈ યોજનાઓમાં લગભગ 1.42 મિલિયનનો વધારો થયો છે, જ્યારે રાષ્ટ્રીય સ્તરે, સપાટી પરના અને ભૂગર્ભ જળ એમ બંને યોજનાઓમાં અનુક્રમે 6.9% અને 1.2% નો વધારો થયો છે. નાની સિંચાઈ યોજનાઓમાં ખોદેલા કુવાઓ સૌથી વધુ હિસ્સો ધરાવે છે, ત્યારબાદ છીછરા ટ્યુબવેલ, મધ્યમ ટ્યુબવેલ અને ઊંડા ટ્યુબવેલનો સમાવેશ થાય છે.
ખોદેલા કૂવા, સપાટીના પ્રવાહ અને સરફેસ લિફ્ટ યોજનામાં મહારાષ્ટ્ર અગ્રેસર રાજ્ય છે, જ્યારે ઉત્તર પ્રદેશ, કર્ણાટક અને પંજાબ અનુક્રમે છીછરા ટ્યુબવેલ, મધ્યમ ટ્યુબવેલ અને ઊંડા ટ્યુબવેલમાં અગ્રણી રાજ્યો છે. ભૂગર્ભ જળ યોજનાઓની માલિકીમાં ખાનગી સંસ્થાઓનો હિસ્સો 98.3% છે જ્યારે સપાટીના પાણીની યોજનાઓમાં સંબંધિત હિસ્સો 64.2% છે.
નાની સિંચાઈ યોજનાઓની ગણતરી
નાની સિંચાઈ ક્ષેત્રે અસરકારક આયોજન અને નીતિ ઘડતર માટે નાની સિંચાઈ યોજનાઓ માટે વિશ્વસનીય ડેટાબેઝ જરૂરી છે. આ ઉદ્દેશ સાથે, ભારત સરકાર વર્તમાનમાં નાની સિંચાઈ યોજનાઓની ગણતરી કરી રહી છે. અત્યાર સુધીમાં, અનુક્રમે વર્ષ 1986-87, 1993-94, 2000-01, 2006-07 અને 2013-14 સંદર્ભિત વર્ષ સાથે કુલ 5 વસ્તી ગણતરીઓ હાથ ધરવામાં આવી છે.
સંદર્ભ વર્ષ 2017-18 સાથેની 6ઠ્ઠી નાની સિંચાઈ વસ્તી ગણતરી તાજેતરમાં 32 રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં પૂર્ણ થઈ હતી. આ ગણતરી કેન્દ્ર પ્રાયોજિત યોજના “સિંચાઈ ગણતરી” (Irrigation Census) હેઠળ હાથ ધરવામાં આવી હતી, જે નાની સિંચાઈ આંકડા યોજના માટે તર્કસંગતકરણના મુખ્ય ઘટક છે. આ ગણતરી અંતર્ગત સિંચાઈના સ્ત્રોતો જેવા કે ખોદેલા કૂવા, છીછરા ટ્યુબવેલ, મધ્યમ ટ્યુબવેલ, ઊંડા ટ્યુબવેલ, સરફેસ ફ્લો અને સરફેસ લિફ્ટ સ્કીમ્સ જેવા વિભિન્ન નિર્ણાયક પરિમાણો પર વિગતવાર માહિતી એકત્ર કરવામાં આવી હતી.
ઉપરાંત, આ ગણતરીમાં અન્ય માપદંડો જેવા કે સિંચાઈની સંભવિત રચના, સંભવિત ઉપયોગ, માલિકી, માલિક દ્વારા જમીનનું કદ, પાણી ઉપાડવા માટે વપરાતા ઉપકરણો, ઉર્જાના સ્ત્રોતો, ઉર્જા સંરક્ષણ ઉપકરણો જેમ કે છંટકાવ અને ટપક સિંચાઈ, બિનપરંપરાગત ઉર્જા સ્ત્રોતોનો ઉપયોગ જેમ કે સૌર પંપ, પવનચક્કીઓ વગેરે પણ ધ્યાને લેવામાં આવ્યા હતા.
ભારતીય આર્મ રેસલર્સે વર્લ્ડ આર્મ રેસલિંગ ચેમ્પિયનશિપમાં 11 મેડલ જીત્યા
- ભારતીય ટુકડીએ કઝાકિસ્તાનના અલ્માટીમાં આયોજિત 44મી વર્લ્ડ આર્મ રેસલિંગ અને 25મી પેરા આર્મ રેસલિંગ ચેમ્પિયનશિપ 2023માં 11 મેડલ જીત્યા હતા.
- ટીમે ચેમ્પિયનશિપમાં ત્રણ ગોલ્ડ, છ સિલ્વર અને બે બ્રોન્ઝ મેડલ જીત્યા હતા.
- આભાસ રાણાને ડાબા અને જમણા હાથની કેટેગરીમાં ગોલ્ડ મેડલ જીત્યા હતા.
ભારતનું પ્રથમ UPI ATM લૉન્ચ કરવામાં આવ્યું
- હિટાચી લિમિટેડની પેટાકંપની હિટાચી પેમેન્ટ સર્વિસ દ્વારા ભારતનું પ્રથમ UPI ATM લોન્ચ કરવામાં આવ્યું છે. આ સુવિધાની મદદથી હવે ડેબિટ કે ATM કાર્ડ વગર તમે UPI દ્વારા ATMમાંથી પૈસા ઉપાડી શકશો.
- તેને નેશનલ પેમેન્ટ્સ કોર્પોરેશન ઓફ ઈન્ડિયા (NPCI)ના સહયોગથી UPI ATMના વ્હાઇટ લેબલ ATM (WLA) તરીકે રજૂ કરવામાં આવ્યું છે. આ ATM વપરાશકર્તાઓને બહુવિધ એકાઉન્ટ્સમાંથી UPI એપ્લિકેશન દ્વારા ચુકવણી કરવાની મંજૂરી આપે છે. તે નોન-બેંકિંગ સંસ્થાઓ દ્વારા સંચાલિત કરવામાં આવશે.
- UPI ATM એન્ડ્રોઇડ ઓપરેટિંગ સિસ્ટમ પર બનેલ છે. અત્યારે હિટાચી પેમેન્ટ સર્વિસિસ એકમાત્ર WLA(white labelled ATM) ઓપરેટર છે, જે રોકડ ડિપોઝિટ પણ ઓફર કરે છે અને 3000 થી વધુ ATM સ્થાનોના નેટવર્કની ઍક્સેસ ધરાવે છે.
Read More
