ભારતમાં મળ્યો ચિકનપોક્સનો નવો વેરિયેન્ટ : Clade 9
- તાજેતરમાં જ વૈજ્ઞાનિકોને ભારતમાં જીવલેણ ચિકનપોક્સનું એક નવો વેરિએન્ટ જોવા મળ્યું છે. ચિકનપોક્સના આ પ્રકારને ક્લેડ 9 કહેવામાં આવે છે.
- ચિકનપોક્સ એ એક પ્રકારનો વાયરસ છે, જે ફેલાયા પછી શરીરમાં લાલ ફોલ્લીઓ અથવા ત્વચા પર ખંજવાળ પેદા કરે છે. નેશનલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ વાઈરોલોજી (NIV)ના અહેવાલ મુજબ, દેશમાં પ્રથમ વખત વેરીસેલા ઝોસ્ટર વાયરસ (VZV) ના કારણે અછબડાં થઈ રહ્યા છે.
- વેરિસેલા ઝોસ્ટર વાયરસ ચિકનપોક્સ ફેલાવે છે. આને બાળકો અને કિશોરોમાં ચિકનપોક્સનું કારણ માનવામાં આવે છે. તે ઉધરસ અથવા છીંક દ્વારા પણ લોકોમાં ફેલાય છે.
- અત્યાર સુધી, વેરિસેલા ઝોસ્ટર વાયરસ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ, યુનાઇટેડ કિંગડમ, જર્મની વગેરે જેવા ઘણા દેશોમાં ફેલાયો છે. ભારતમાં વર્ષ 2023 માં પ્રથમ વખત ચિકનપોક્સના ક્લેડ 9 પ્રકારની પુષ્ટિ કરવામાં આવી છે. અગાઉ આ વેરિઅન્ટના ક્લેડ 1 અને ક્લેડ 5ના કેસ નોંધાયા છે.
સંગીત નાટક અકાદમી અમૃત પુરસ્કાર
- આઝાદીના અમૃત મહોત્સવના અવસરે ઉપરાષ્ટ્રપતિ શ્રી જગદીપ ધનખરે ભારતના પર્ફોર્મિંગ આર્ટ ક્ષેત્રના 84 કલાકારોને એક વખત સંગીત નાટક અકાદમી અમૃત એવોર્ડ પ્રદાન કર્યા હતા.
- કારકિર્દીમાં અત્યાર સુધી કોઈ રાષ્ટ્રીય સન્માન આપવામાં આવ્યું નથી એવા ભારતના પર્ફોર્મિંગ આર્ટ્સના ક્ષેત્રના કલાકારો કે જેઓ 75 વર્ષથી વધુ ઉંમરના છે તેમનું સન્માન કરવામાં આવે છે. આ સન્માનમાં રૂ. 1,00,000 ( એક લાખ રૂપિયા ) ઉપરાંત તાંબાની પ્લેટ અને અંગવસ્ત્ર આપવામાં આવે છે.
- સ્મિતા શાસ્ત્રી : કુચીપુડી (76)
- ડાયાભાઈ નાથાભાઈ નકુમ : લોક સંગીત અને નૃત્ય(78)
- જનક હરિલાલ દવે : રંગભૂમિ શિક્ષણ (92)
DiCRA પ્લેટફોર્મ
- તાજેતરમાં, યુનાઇટેડ નેશન્સ ડેવલપમેન્ટ પ્રોગ્રામ (UNDP) અને નેશનલ બેંક ફોર એગ્રીકલ્ચર એન્ડ રૂરલ ડેવલપમેન્ટ (NABARD) એ ડેટા આધારિત ડિજિટલ પબ્લિક ગુડના સહ-નિર્માણ કરવા માટે એક સમજૂતી પત્ર (MoU) પર હસ્તાક્ષર કર્યા છે, જેમાં DiCRAનો સમાવેશ થાય છે.
- DiCRA : Data in Climate Resilient Agriculture
- ડેટા ઇન ક્લાઇમેટ રેઝિલિએન્ટ એગ્રીકલ્ચર (DiCRA) એ સહયોગી ડિજિટલ પબ્લિક ગુડ છે, જે આબોહવા સ્થિતિસ્થાપક કૃષિ સંબંધિત મુખ્ય જીઓસ્પેશિયલ ડેટાસેટ્સની ઓપન ઍક્સેસ પ્રદાન કરે છે.
G20 ગેસ્ટ મેગેઝિનમાં ‘ભારત’ને દેશનું સત્તાવાર નામ
- ‘ઈન્ડિયા vs ભારત’ નામને લઈને ચાલી રહેલા વિવાદ વચ્ચે G20 ગેસ્ટ મેગેઝિનમાં ‘ભારત’ને દેશનું સત્તાવાર નામ ગણાવ્યું છે.
- ભારત મંડપમના ઇન્ટરનેશનલ મીડિયા સેન્ટરમાં રાખવામાં આવેલી 24 પાનાનું મેગેઝિન “ભારત : ધ મધર ઓફ ડેમોક્રેસી”નામથી પ્રકાશિત આ મેગેઝિનના બીજા પાના પર ભારતની વ્યાખ્યામાં દર્શાવવામાં આવી છે.
- ‘ભારત’ દેશનું સત્તાવાર નામ છે. તેનો ઉલ્લેખ બંધારણમાં અને 1946-48 દરમિયાન બંધારણ સભાની ચર્ચાઓમાં પણ છે, જે ચર્ચા બંધારણ અપનાવવામાં આવ્યું તે પહેલાં થઈ હતી.’ તેમાં પાના નંબર 2 શીર્ષક, “હજારો વર્ષોમાં ભારતમાં લોકતાંત્રિક લોકાચાર” હેઠળ લખવામાં આવ્યું છે, કે પ્રસિદ્ધ ભારતીય સંસ્કૃતિની શરૂઆત “સિંધુ સરસ્વતી સંસ્કૃતિ: ઈ.સ 6000થી 2000 પૂર્વે” થી થાય છે, જે ભારત અને વિદેશમાં “સિંધુ ઘાટીની સંસ્કૃતિ” તરીકે પ્રખ્યાત છે.
રાહુલ નવીનને EDના ઈન્ચાર્જ ડિરેક્ટર બનાવવામાં આવ્યા
- EDમાં સ્પેશિયલ ડાયરેક્ટર તરીકે ફરજ બજાવતા IRS ઓફિસર રાહુલ નવીનને EDના ઈન્ચાર્જ ડિરેક્ટર તરીકે નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા છે. નવા નિયામકની ઔપચારિક નિમણૂક ન થાય ત્યાં સુધી તેઓ નિયામકની જવાબદારીઓ નિભાવશે.
- હાલના ડિરેક્ટર સંજય કુમાર મિશ્રાનો કાર્યકાળ 15 સપ્ટેમ્બર 2023ના રોજ પૂરો થયો છે. EDના પૂર્વ ડિરેક્ટર સંજય કુમાર મિશ્રાએ 2018માં ED ડિરેક્ટર તરીકેનો કાર્યભાર સંભાળ્યો હતો. સંજય કુમાર મિશ્રાએ લગભગ 4 વર્ષ અને 10 મહિના સુધી ED ડિરેક્ટર તરીકે સેવા આપી હતી. સંજય કુમાર મિશ્રાના કાર્યકાળને વધારવા માટે CVC એક્ટમાં પણ સુધારો કરવામાં આવ્યો હતો.
- ગયા જુલાઈ મહિનામાં સુપ્રીમ કોર્ટે સંજય કુમાર મિશ્રાના ત્રીજા એક્સટેન્શનને ગેરકાયદેસર જાહેર કર્યું હતું. જે તારીખ 18 નવેમ્બર 2023 સુધી નક્કી કરવામાં આવ્યું હતું. જો કે, કેન્દ્ર સરકારે ત્યારબાદ સુપ્રીમ કોર્ટને વિનંતી કરી હતી કે તેમને 15 ઓક્ટોબર સુધી પદ પર રહેવાની મંજૂરી આપવામાં આવે. જેના પર કોર્ટે તેમને 15 સપ્ટેમ્બર સુધી પદ પર રહેવાની મંજૂરી આપી હતી.
1લી ઓક્ટોબરથી આધાર, લાયસન્સ, એડમિશન… તમામ માટે જોઈશે ‘જન્મનો દાખલો’
- 1 ઓક્ટોબર 2023થી સમગ્ર દેશમાં જન્મ અને મૃત્યુની નોંધણી (સુધારો) અધિનિયમ, 2023 લાગુ થવા જઈ રહ્યો છે. જન્મ અને મૃત્યુની નોંધણી (સુધારો) અધિનિયમ, 2023 જે જન્મ પ્રમાણપત્રને શૈક્ષણિક સંસ્થામાં પ્રવેશ, ડ્રાઇવિંગ લાઇસન્સ ઇશ્યૂ કરવા, મતદાર યાદી તૈયાર કરવા, આધાર નંબર, લગ્નની નોંધણી અથવા સરકારી નોકરીમાં નિમણૂક માટે એક દસ્તાવેજ તરીકે ઉપયોગ કરવાની મંજૂરી આપે છે.
- આ સંશોધિત કાનૂન અમલમાં આવ્યા બાદ ઘણા જરૂરી કામ સરળ થઈ જશે, ડૉક્યુમેન્ટ તરીકે ફક્ત જન્મ પ્રમાણપત્રને રજૂ કરવું પૂરતું હશે.
- જન્મ અને મૃત્યુની નોંધણી અધિનિયમ, 1969માં સુધારો, જન્મ અને મૃત્યુની નોંધણી સમવર્તી સૂચિ હેઠળ આવે છે, જે આ વિષય પર કાયદો બનાવવા માટે સંસદ અને રાજ્ય વિધાનસભા બંનેને સત્તા આપે છે.
- આ કાયદાનો ઉદ્દેશ્ય ડિજિટલ નોંધણી દ્વારા જન્મ અને મૃત્યુનો રાષ્ટ્રીય અને રાજ્ય-સ્તરનો ડેટાબેઝ તૈયાર કરવાનો છે, જે આખરે જાહેર સેવાઓ અને સામાજિક લાભોની કાર્યક્ષમતા અને પારદર્શિતામાં વધારો કરશે.
- સુધારેલ અધિનિયમ રજીસ્ટ્રાર જનરલ ઓફ ઈન્ડિયાને રજિસ્ટર્ડ જન્મ અને મૃત્યુનો રાષ્ટ્રીય ડેટાબેઝ જાળવવાની સત્તા આપે છે. મુખ્ય રજિસ્ટ્રાર (રાજ્યો દ્વારા નિયુક્ત) અને રજિસ્ટ્રાર (સ્થાનિક વિસ્તારો માટે રાજ્યો દ્વારા નિયુક્ત) ને રાષ્ટ્રીય ડેટાબેઝ સાથે નોંધાયેલ જન્મ અને મૃત્યુના ડેટા શેર કરવા ફરજિયાત છે.
- દરેક રાજ્યના મુખ્ય રજિસ્ટ્રાર રાજ્ય સ્તરે એક સમાન ડેટાબેઝ જાળવવા માટે જવાબદાર રહેશે. નવો કાયદો જન્મ પ્રમાણપત્રને વ્યક્તિની જન્મ તારીખ અને સ્થળના ચોક્કસ પુરાવા તરીકે સ્થાપિત કરશે.
- નવા નિયમો જન્મ અને મૃત્યુની નોંધણી (સુધારો) અધિનિયમ, 2023ના રોજ અથવા તે પછી જન્મેલા લોકોને લાગુ પડશે. જેનો હેતુ જન્મ અને મૃત્યુની નોંધણી અધિનિયમ, 1969ની 14 કલમોમાં સુધારો કરવાનો છે.
- જેલમાં કે હોટલમાં જન્મ થયો હોય તેવા કિસ્સામાં જન્મ નોંધણી ફરજિયાત રહેશે. આ કિસ્સામાં આધાર નંબર જેલર અથવા હોટેલ મેનેજરને આપવાનો રહેશે. દત્તક લીધેલા, અનાથ, ત્યજી દેવાયેલા, સરોગેટ બાળક અને સિંગલ પેરેન્ટ અથવા અપરિણીત માતા માટે બાળકની નોંધણી પ્રક્રિયામાં પણ આ જોગવાઈ ફરજિયાત રહેશે. સરકારી સેવાઓ અને બેંકિંગ સુવિધાઓ મેળવવા માટે આધાર જરૂરી છે.
- જન્મ અને મૃત્યુની નોંધણી માટે પણ ફરજિયાત રહેશે. ઉદાહરણ તરીકે, જન્મ દરમિયાન, જ્યારે તબીબી અધિકારી જન્મનો અહેવાલ આપે છે, ત્યારે માતાપિતા અને માહિતી આપનારના આધાર નંબર આપવાનું ફરજિયાત રહેશે. તબીબી સંસ્થાઓ માટે મૃત્યુ પ્રમાણપત્ર મફતમાં આપવાનું ફરજિયાત રહેશે. મૃત્યુ પ્રમાણપત્રના બદલામાં કોઈ ચાર્જ લેવામાં આવશે નહીં.
- ડિજિટલ બર્થ સર્ટિફિકેટ એ એક જ દસ્તાવેજ છે, જેનો ઉપયોગ વ્યક્તિની જન્મ તારીખ અને જન્મ સ્થળ સાબિત કરવા માટે થાય છે. આ અધિનિયમ કેન્દ્રિય પોર્ટલ પર તમામ જન્મ અને મૃત્યુની નોંધણી કરવાની જોગવાઈ કરે છે.
- ડિજિટાઇઝ્ડ બર્થ સર્ટિફિકેટ સાથે, દેશમાં જન્મ તારીખ અને સ્થળ સાબિત કરવા માટે અન્ય કોઈ દસ્તાવેજોની જરૂર રહેશે નહીં. ડિજિટલ બર્થ સર્ટિફિકેટ બનાવવા માટે કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા આ પહેલું પગલું છે.
સિંધુદુર્ગ કિલ્લામાં 2023 નૌસેના દિવસની ઉજવણી
- આ વર્ષે (2023) નૌકાદળ દિવસની ઉજવણી મહારાષ્ટ્રના કિનારે આવેલા પ્રતિષ્ઠિત સિંધુદુર્ગ કિલ્લામાં યોજાશે, જેનું નિર્માણ 17મી સદીમાં મરાઠા શાસક છત્રપતિ શિવાજી મહારાજ દ્વારા કરવામાં આવ્યું હતું.
- પાકિસ્તાન સામે 1971ના યુદ્ધ દરમિયાન કરાચી બંદર પર ભારતીય નૌકાદળના હુમલાની યાદમાં ભારત 4 ડિસેમ્બરે નૌકાદળ દિવસ ઉજવે છે. ગયા વર્ષે વિશાખાપટ્ટનમમાં નૌકાદળ દિવસની ઉજવણી કરવામાં આવી હતી, તે પ્રથમ વખત નવી દિલ્હીની બહાર ઉજવણી કરવામાં આવી હતી.
- ભારતીય સેના અને ભારતીય વાયુસેનાએ ગયા વર્ષે બેંગલુરુ અને ચંદીગઢમાં તેમની વાર્ષિક પરેડનું આયોજન કર્યું હતું. આ વર્ષની એરફોર્સ ડે પરેડ 8 ઓક્ટોબરે ઉત્તર પ્રદેશના પ્રયાગરાજ ખાતે યોજાશે.
- તે 1664માં શિવાજી દ્વારા બનાવવામાં આવ્યું હતું. તેના મુખ્ય આર્કિટેક્ટ હિરોજી ઈન્દુલકર હતા. આ કિલ્લાના નિર્માણનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય વિદેશી (અંગ્રેજી, ડચ, ફ્રેન્ચ, પોર્ટુગીઝ) વેપારીઓના વધતા પ્રભાવનો સામનો કરવાનો હતો. તે ખુર્તે ટાપુ પર બનાવવામાં આવ્યું હતું. કિલ્લો સિંધુદુર્ગ મહારાષ્ટ્ર રાજ્યના કોંકણ પ્રદેશના સિંધુદુર્ગ જિલ્લામાં માલવાન શહેરના દરિયાકિનારે આવેલા એક ટાપુ પર છે. આ કિલ્લો ભારત સરકાર દ્વારા નિયંત્રિત અને રક્ષિત સ્મારક છે.
- સંરક્ષણ મંત્રાલયે બ્રિટિશ જમાનાના કેન્ટોનમેન્ટનું નામ બદલીને મિલિટરી સ્ટેશન બનાવવાની ઝુંબેશ પણ શરૂ કરી છે.
GSITI એ ISRO સાથે પાંચ વર્ષ માટે એમઓયુ પર હસ્તાક્ષર કર્યા
- હૈદરાબાદમાં સ્થિત જિયોલોજિકલ સર્વે ઓફ ઈન્ડિયા ટ્રેનિંગ ઈન્સ્ટિટ્યૂટ (GSITI) એ તાજેતરમાં બેંગલુરુમાં સ્થિત ભારતીય અવકાશ સંશોધન સંસ્થા (ISRO) સાથે પાંચ વર્ષ માટે એમઓયુ પર હસ્તાક્ષર કર્યા.
- નેશનલ નેચરલ રિસોર્સિસ મેનેજમેન્ટ સિસ્ટમ (NNRMS) પ્રોગ્રામ હેઠળ પાંચ વર્ષની ભાગીદારીની શરૂઆત
- પ્રોજેક્ટનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય ખનિજ સંશોધનમાં ડિજિટલ ઇમેજ પ્રોસેસિંગ અને GISની એપ્લિકેશનમાં કુશળ માનવ સંસાધનોનું નિર્માણ, ખનિજ સંશોધનમાં અદ્યતન રિમોટ સેન્સિંગ તકનીકો અને ડિઝાસ્ટર મેનેજમેન્ટ માટે જીઓ-ઇન્ફોર્મેટિક્સની એપ્લિકેશન દ્વારા ક્ષમતા નિર્માણ કરવાનો છે.
- હૈદરાબાદમાં સ્થિત જિયોલોજિકલ સર્વે ઓફ ઈન્ડિયા ટ્રેનિંગ ઈન્સ્ટિટ્યૂટ (GSITI) ને માર્ચ 2023માં ક્ષમતા નિર્માણ કમિશન દ્વારા “અતિ ઉત્તમ” તરીકે માન્યતા મળી હતી.
- 1976માં સ્થપાયેલ, GSITI હૈદરાબાદ ખાતે તેના મુખ્ય મથક છે.
- હૈદરાબાદ, નાગપુર, જયપુર, લખનૌ, કોલકાતા અને શિલોંગ ખાતે છ પ્રાદેશિક તાલીમ વિભાગો (RTD)
- કાર્યરત : ખાણ મંત્રાલય હેઠળ
- ચાર ફિલ્ડ ટ્રેનિંગ સેન્ટર્સ (FTCs)ની સ્થાપના ચિત્રદુર્ગ (કર્ણાટક), રાયપુર (છત્તીસગઢ), ઝવેર (રાજસ્થાન) અને કુજુ (ઝારખંડ) ખાતે કરવામાં આવી છે.
શ્રીલંકા સૌથી વધુ વખત Asia Cupમાં ફાઈનલમાં પહોંચનાર ટીમ
- Asia Cup 2023માં શ્રીલંકાએ પાંચમી સુપર -4 મેચમાં પાકિસ્તાનને બે વિકેટ પરાજય આપીને ફાઈનલમાં પ્રવેશ કર્યો હતો. શ્રીલંકાની ટીમ એશિયા કપ (વનડે અને T20)માં સૌથી વધુ વખત ફાઈનલમાં પહોંચનાર પહેલી ટીમ બની છે.
- શ્રીલંકાની ટીમ હાલ એશિયા કપની ડિફેન્ડિંગ ચેમ્પિયન છે. શ્રીલંકાની ટીમ 12મી વખત ફાઈનલમાં પહોંચી છે. આ મામલે ટીમ ઈન્ડિયા બીજા ક્રમે છે.
- ભારતીય ટીમ 10 વખત ફાઈનલમાં પહોંચી છે, જ્યારે પાકિસ્તાનની ટીમની વાત કરવામાં આવે તો તે ત્રીજા નંબરે છે જેણે પાંચ વખત ફાઈનલમાં પહોંચી છે. આ સિવાય બાંગ્લાદેશની ટીમ ત્રણ વખત ફાઈનલમાં પહોંચી છે.
- એશિયા કપમાં જીતવાના મામલે શ્રીલંકાની ટીમ ભારત બાદ બીજા ક્રમે છે. ભારત આ ટુર્નામેન્ટમાં સાત વખત ચેમ્પિયન બન્યું છે જ્યારે શ્રીલંકા છ વખત ખિતાબ પર કબ્જો કર્યો છે.
IIT ગુવાહાટીના સંશોધકો ચા ફેક્ટરીના કચરામાંથી ફાર્માસ્યુટિકલ અને ખાદ્ય ઉત્પાદનો વિકસાવ્યા
- ઇન્ડિયન ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ ટેક્નોલોજી (IIT) ગુવાહાટીના સંશોધકોએ ચા ફેક્ટરીના કચરામાંથી ફાર્માસ્યુટિકલ અને ખાદ્ય ઉત્પાદનો વિકસાવ્યા છે. તાજેતરના અભ્યાસ મુજબ, ચા એ વિશ્વભરમાં સૌથી વધુ વપરાતા પીણાંઓમાંનું એક છે અને વિશ્વમાં ચાનો વપરાશ 6.3 મિલિયન ટન સુધી પહોંચ્યો છે અને 2025 સુધીમાં તે વધીને 7.4 મિલિયન ટન થવાની ધારણા છે.
મંત્રીમંડળે ઉજ્જવલા યોજનાનાં વિસ્તરણને મંજૂરી આપી
- કેન્દ્રીય મંત્રીમંડળે નાણાકીય વર્ષ 2023-24થી વર્ષ 2025-26 સુધીનાં ત્રણ વર્ષમાં 75 લાખ LPG કનેક્શન બહાર પાડવા માટે પ્રધાનમંત્રી ઉજ્જવલા યોજના (PMUY)ને લંબાવવાની મંજૂરી આપી દીધી છે.
- 75 લાખ વધારાના ઉજ્જવલા જોડાણોની જોગવાઈ કરવાથી PMUY લાભાર્થીઓની કુલ સંખ્યા વધીને 10.35 કરોડ થઈ જશે.
- આ યોજના 1લી મે 2016 ના રોજ ભારતના માનનીય વડાપ્રધાન શ્રી નરેન્દ્ર મોદી દ્વારા ઉત્તર પ્રદેશના બલિયામાં શરૂ કરવામાં આવી હતી.
- પેટ્રોલિયમ અને કુદરતી ગેસ મંત્રાલય (MOPNG) યોજના હેઠળ માર્ચ 2020 સુધીમાં વંચિત પરિવારોને 8 કરોડ LPG કનેક્શન આપવાનું લક્ષ્ય હતું.
- મહિલા સશક્તિકરણને પ્રોત્સાહન આપવા માટે
તંદુરસ્ત રસોઈ ઇંધણ પૂરું પાડવું
અશ્મિભૂત ઇંધણના ઉપયોગને કારણે લાખો ગ્રામીણ વસ્તીમાં આરોગ્ય સંબંધિત સમસ્યાઓને રોકવા માટે.
- મહિલા સશક્તિકરણને પ્રોત્સાહન આપવા માટે
- તંદુરસ્ત રસોઈ ઇંધણ પૂરું પાડવું
- અશ્મિભૂત ઇંધણના ઉપયોગને કારણે લાખો ગ્રામીણ વસ્તીમાં આરોગ્ય સંબંધિત સમસ્યાઓને રોકવા માટે.
કેરળમાં નિપાહ વાયરસ
- હાલમાં જ કેરળમાં નિપાહ વાયરસના કારણે 2 લોકોના મોત થયા છે. કોઝિકોડ જિલ્લાની નવ પંચાયતોને કન્ટેઈનમેન્ટ ઝોન જાહેર કરવામાં આવી હતી અને 800-વ્યક્તિઓ ચેપગ્રસ્ત વ્યક્તિઓની સંપર્ક સૂચિમાં આવ્યા પછી તેમને નિરીક્ષણ હેઠળ લાવવામાં આવ્યા હતા.
- નિપાહ વાઇરસ રોગ એક ઝૂનોટિક રોગ છે, જે પ્રાણીઓથી મનુષ્યમાં ફેલાય છે અને તે ઉચ્ચ મૃત્યુદરનું કારણ બની શકે છે. નિપાહ વાયરસ (NiV) ઇન્ફેક્શન એ એક એવું ઇન્ફેક્શન છે કે જેના વાયરસ પ્રાણીઓથી માણસ સુધી પ્રસરે છે. ચામાચીડિયાઓની ટેરોપોડિડાએ પ્રજાતિ આ વાયરસનો મૂળ સ્ત્રોત હોવાનું જાણવા મળી રહ્યું છે.
- ફ્રુટ બેટ, જેને ‘ફ્લાઈંગ ફોક્સ’ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, તે નિપાહ વાયરસનું કારણ હોવાનું કહેવાય છે. તે ખાસ કરીને ચામાચીડિયા દ્વારા ફેલાય છે. પરંતુ આ સિવાય તે ડુક્કર, બકરા, ઘોડા, કૂતરા અને બિલાડીઓ દ્વારા પણ ફેલાઈ શકે છે. નિપાહ વાયરસ વાસ્તવમાં સંક્રમિત ફળ ખાવાથી પ્રાણીઓમાંથી માણસોમાં ફેલાય છે.
- 1999માં મલેશિયા અને સિંગાપોરના કેટલાક વિસ્તારોમાં ડુક્કરના સંપર્કમાં આવવાથી ડુક્કરપાલકોમાં ઍન્કેફ્લાઇટિસ (મગજનો સોજો) અને રેસ્પિરેટરિ (શ્વાસની બિમારી)ની ફરિયાદો આવી હતી, ત્યારે પહેલી વખત આ ઇન્ફૅક્શન વિશે ખબર પડી હતી.
- આ વાયરસ સૌપ્રથમ 1998માં મલેશિયાના કમ્પુંગ સુંગાઈ નિપાહમાંથી મળી આવ્યો હતો અને ત્યાંથી આ વાયરસનું નામ પણ સામે આવ્યું હતું.
- ‘વર્લ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઈઝેશન’ અનુસાર, નિપાહથી મરનારા લોકોની સંખ્યા 40 થી 75 ટકાની વચ્ચે છે. ‘વર્લ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઈઝેશન’ અનુસાર, નિપાહ વાયરસ સામે રક્ષણ આપવા માટે હાલમાં કોઈ દવા કે રસી બજારમાં ઉપલબ્ધ નથી.
ગુજરાતના વડોદરા ખાતે C-295 એરક્રાફ્ટ વિનિર્માણ સુવિધા
- પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ ઑક્ટોબર 2022માં ગુજરાતના વડોદરા ખાતે C-295 એરક્રાફ્ટ વિનિર્માણ સુવિધાનો શિલાન્યાસ કર્યો હતો. C-295 એરક્રાફ્ટ વિનિર્માણ સુવિધા દેશમાં ખાનગી ક્ષેત્રની પ્રથમ એરક્રાફ્ટ વિનિર્માણ સુવિધા હશે.
- આ સુવિધાનો ઉપયોગ ટાટા એડવાન્સ સિસ્ટમ લિમિટેડ અને એરબસ ડિફેન્સ એન્ડ સ્પેસ, સ્પેન વચ્ચેના સહયોગ દ્વારા ભારતીય વાયુસેના માટે 40 C-295 એરક્રાફ્ટના વિનિર્માણ માટે કરવામાં આવશે.
- આ પહેલ ભારતની અંદર એરોસ્પેસ ઇકોસિસ્ટમને ઉત્તેજન આપશે, જેનાથી એરક્રાફ્ટ કમ્પોનન્ટ મેન્યુફેક્ચરિંગ સાથે સંકળાયેલા અસંખ્ય માઇક્રો, સ્મોલ અને મીડિયમ એન્ટરપ્રાઇઝિસ (MSMEs)ને ફાયદો થશે. આ કાર્યક્રમ ભારતીય ખાનગી ક્ષેત્રને ટેક્નોલોજી આધારિત અને ઉગ્ર સ્પર્ધાત્મક ઉડ્ડયન ઉદ્યોગમાં જોડાવાની વિશિષ્ટ તક પૂરી પાડીને કેન્દ્ર સરકારના ‘આત્મનિર્ભર ભારત અભિયાન’ને વધુ મજબૂત બનાવશે.
ભારતને પ્રથમ C-295 MW ટ્રાન્સપોર્ટ એરક્રાફ્ટ મળ્યું
- ભારતીય વાયુસેના (IAF) વડા એર ચીફ માર્શલ વી.આર. ચૌધરીએ સ્પેનના સેવિલેમાં એરબસ દ્વારા બનાવવામાં આવેલ તેનું પ્રથમ C-295 ટ્રાન્સપોર્ટ એરક્રાફ્ટની ડિલિવરી મેળવી હતી.
- C-295 ટ્રાન્સપોર્ટ એરક્રાફ્ટ ભારતમાં ઉતરશે અને ભારતીય વાયુસેનામાં ઔપચારિક પ્રવેશ સંરક્ષણ પ્રધાન રાજનાથ સિંહ દ્વારા હાથ કરવામાં આવશે. 2021માં, ભારતીય વાયુસેના માટે 56 C-295 એરક્રાફ્ટની ખરીદી માટે એરબસ સાથે કરાર પર હસ્તાક્ષર કર્યા હતા.
- C-295MW એરક્રાફ્ટ એ 5 થી 10 ટનની ક્ષમતા ધરાવતું આધુનિક પરિવહન એરક્રાફ્ટ છે, જે IAFમાં જૂના એવરો(Avro-748) એરક્રાફ્ટને બદલવા માટે ડિઝાઇન કરવામાં આવ્યું છે.
- જેમાં 16નું ઉત્પાદન સ્પેનમાં કરવામાં આવશે અને બાકીના 40નું ઉત્પાદન ટાટા અને એરબસ વચ્ચેના સંયુક્ત સાહસ દ્વારા વડોદરા, ગુજરાતમાં તેમની ફેસિલિટી ખાતે 10 વર્ષની અંદર કરવામાં આવશે.
- આ એરક્રાફ્ટ સામાન્ય રનવે કરતા ઘણા ટૂંકા રનવે પરથી ટેકઓફ કરી શકે છે એટલે કે માત્ર 844 મીટર, જ્યારે લેન્ડિંગ માટે માત્ર 420 મીટર રનવેની જરૂર પડે છે.
- આ પ્લેન 11 કલાક સુધી સતત ઉડી શકે છે. હવામાં ઇંધણ ભરવાની સુવિધાને કારણે આ શક્ય બન્યું છે. હાલમાં સ્પેન સિવાય ઇજિપ્ત, કેનેડા, પોલેન્ડ જેવા દેશો આ એરક્રાફ્ટનો ઉપયોગ કરી રહ્યા છે.
- C-295 પર્વતીય વિસ્તારો માટે સંપૂર્ણપણે અસરકારક છે. નવ ટન પેલોડ અને 71 સૈનિકોને ટૂંકા ટેક-ઓફ અને લેન્ડિંગ ક્ષમતા સાથે લઈ જઈ શકાય છે. તે એક મધ્યમ વ્યૂહાત્મક પરિવહન વિમાન છે.
- તે 480 કિ.મી. પ્રતિકલાકની મહત્તમ ઝડપે મિશનને અંજામ આપી શકે છે. આ વિમાનમાં બે એન્જિન છે. આ એરક્રાફ્ટ સમકાલીન ટેક્નોલોજીથી સજ્જ છે અને તેમાં પાછળનો રેમ્પ ડોર છે, જે જરૂર પડ્યે ઝડપી સૈન્ય જમાવટ અને કાર્ગો એરડ્રોપ્સની સુવિધા આપે છે.
લિબિયામાં પૂરને કારણે તબાહી : 5300થી વધુ લોકોનાં મોત
- વિનાશક તોફાન ‘ડેનિયલ’ બાદ આવેલા પૂરે ઉત્તર આફ્રિકાના દેશ લિબિયામાં તબાહી મચાવી દીધી છે. પૂરના કારણે અત્યાર સુધીમાં 5300થી વધુ લોકોના મોત થયા છે, જ્યારે 10,000થી વધુ લોકો હજુ પણ લાપતા છે.
- ડેનિયલ વાવાઝોડા દ્વારા ફેલાયેલા પૂરથી એકલા ડેર્ના શહેરમાં મૃત્યુઆંક 5,300 લોકોને વટાવી ગયો છે.
- લિબિયા માત્ર ભૂમધ્ય સમુદ્ર સાથે દરિયાકિનારો વહેંચે છે. ઇથોપિયા, સુદાન, ઇજિપ્ત જેવા દેશો લાલ સમુદ્ર સાથે સરહદ વહેંચે છે. લિબિયાની ઉત્તરે આવેલા ભૂમધ્ય સમુદ્રના ભાગને ઘણીવાર લિબિયન સમુદ્ર કહેવામાં આવે છે.
- ઉત્તર દિશામાં ભૂમધ્ય સમુદ્ર, પૂર્વ દિશામાં ઇજીપ્ત, ઉત્તરપૂર્વ દિશામાં સુદાન, દક્ષિણ દિશામાં ચાડ અને નાઇજર જ્યારે પશ્ચિમ દિશામાં અલ્જીરિયા, ઉત્તરપશ્ચિમમાં ટ્યુનિશિયા આવેલ છે.
- રાજધાની : ત્રિપોલી
નાસાએ મંગળ ગ્રહ પર MOXIE દ્વારા 122 ગ્રામ ઓક્સિજન તૈયાર કર્યો
- યુએસ સ્પેસ એજન્સી નાસાએ જાહેરાત કરી છે કે તેનું માર્સ ઓક્સિજન ઇન-સીટુ રિસોર્સ યુટિલાઇઝેશન એક્સપેરીમેન્ટ (MOXIE) જે પર્સિવરેન્સ માર્સ રોવર પર છે, તે મંગળમાં ઓક્સિજન ઉત્પન્ન કરવામાં સફળ રહ્યું છે.
- નાસાએ MOXIE દ્વારા 122 ગ્રામ ઓક્સિજન તૈયાર કર્યો છે. MOXIE દ્વારા તૈયાર કરવામાં આવતો ઓક્સિજન 98 ટકા શુદ્ધ અથવા વધુ સારો હોય છે. અમેરિકાની મેસેચ્યુસેટ્સ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ ટેક્નોલોજી (MIT) એ માઇક્રોવેવ-ઓવન સાઇઝનું ઉપકરણ તૈયાર કર્યું છે. આ MOXIE તરીકે ઓળખાય છે.
- નાસાએ કહ્યું કે MOXIE ને રોવર સાથે મંગળ પર મોકલવામાં આવ્યું હતું. તેની મદદથી મંગળ પર હાજર કાર્બન ડાયોક્સાઈડમાંથી ઓક્સિજન તૈયાર કરવામાં આવ્યો છે.
- નાસાના રોવર સાથે મોકલવામાં આવેલ MOXIE ઉપકરણ ઇલેક્ટ્રોકેમિકલ પ્રક્રિયાનો ઉપયોગ કરે છે. તે મંગળના વાતાવરણમાં હાજર કાર્બન ડાયોક્સાઇડ એટલે કે CO2ના દરેક પરમાણુમાંથી એક ઓક્સિજન અણુને અલગ કરે છે.
- આ પછી, એક્સટ્રેક્ટેડ ઓક્સિજન પરમાણુનું વિશ્લેષણ કરવામાં આવે છે, જેથી તે જાણી શકાય કે તે કેટલો શુદ્ધ છે. આ ઉપરાંત ઉત્પાદિત ઓક્સિજન ગેસનું પ્રમાણ પણ તપાસવામાં આવે છે. આ ટેક્નોલોજી દ્વારા અવકાશયાત્રીઓ મંગળ પર લાંબા સમય સુધી રહી શકશે.
મહારાષ્ટ્રે 5મી નેશનલ વ્હીલચેર રગ્બી ચેમ્પિયનશિપ 2023 જીતી
- પુણેના બાલેવાડી ખાતે તાજેતરમાં પૂર્ણ થયેલ 5મી નેશનલ વ્હીલચેર રગ્બી ચેમ્પિયનશિપ 2023ની ફાઇનલમાં મહારાષ્ટ્રે કર્ણાટકને હરાવ્યું હતું.
- આ ચેમ્પિયનશિપ ભારતીય રગ્બી ફૂટબોલ યુનિયન (રગ્બી ઈન્ડિયા) દ્વારા આયોજિત કરવામાં આવી હતી, જે ભારતમાં રગ્બીની રમત માટે એકમાત્ર સંચાલક મંડળ છે, જે વ્હીલચેર રગ્બી ફેડરેશન ઓફ ઈન્ડિયા અને મિત્સુબિશી કોર્પોરેશનના સહયોગથી કરવામાં આવી હતી.
રાષ્ટ્રપતિ દ્રૌપદી મુર્મુના વરદ હસ્તે ગુજરાત વિધાનસભામાં ‘રાષ્ટ્રીય ઈ-વિધાન એપ્લિકેશન’ – NeVAનું ઉદઘાટન
- માનનીય રાષ્ટ્રપતિ શ્રીમતી દ્રૌપદી મુર્મુજીએ ગુજરાત વિધાનસભામાં “વન નેશન, વન એપ્લિકેશન”ની સંકલ્પના સાકાર કરતી નેશનલ ઇ-વિધાન એપ્લિકેશન (NeVA) પ્રોજેક્ટ અંતર્ગત ડિજિટલ હાઉસનું ઉદ્ઘાટન કર્યું હતું.
- ગુજરાત વિધાનસભા બની હવે ‘ફિઝિકલમાંથી ડિજિટલ’ : પ્રતિ વર્ષ 25 ટન જેટલા કાગળની બચત સાથે પર્યાવરણનું જતન થશે. આ પહેલ ગુજરાત વિધાનસભાની કામગીરીમાં વધુ ઝડપ અને પારદર્શિતા લાવશે અને ગૃહની સમગ્ર પ્રક્રિયા પેપરલેસ હોવાથી પર્યાવરણનું પણ રક્ષણ થશે.
- આ રાષ્ટ્રીય ઈ-વિધાન એપ્લિકેશન (નેવા) એ ‘વન નેશન, વન એપ્લિકેશન’ના ઉદ્દેશ્ય સાથે પેપરલેસ વિધાનસભાનો પ્રોજેક્ટ છે.
- NeVA જનપ્રતિનિધિઓને ‘ડિજિટલ બ્રિજ’ તરીકે જનતા સાથે જોડવાનું કામ કરશે. ગૃહના તમામ સભ્યોને બે આઈપેડ આપવામાં આવ્યા છે. એક આઈપેડ વિધાનસભામાં તેમના સ્થાન માટે અને એક આઈપેડ તેમની સાથે રાખવાના હેતુથી આપવામાં આવ્યા છે.
- NeVAની વિશેષતા એ હશે કે NeVA દ્વારા પ્રસ્તુત કાર્ય NeVA પોર્ટલ/વેબસાઈટ પર ઉપલબ્ધ હશે
- ગુજરાત વિધાનસભા દેશની પ્રથમ એવી વિધાનસભા છે, કે જ્યાં ગૃહમાં રજૂ કરાયેલ તારાંકિત પ્રશ્નો સંબંધિત ઈ-બેલેટ સહિતની સમગ્ર કાર્યવાહી ઓનલાઈન શરૂ થઈ છે.
- નેશનલ ઇવિધાન એપ્લિકેશન (NeVA) ‘વન નેશન – વન એપ્લિકેશન’ની થીમ પર વિકસાવવામાં આવી છે. નેશનલ ઈ-વિધાન એપ્લિકેશન (NeVA) એ ભારત સરકારના ડિજિટલ ઈન્ડિયા પ્રોગ્રામ હેઠળના 44 મિશન મોડ પ્રોજેક્ટ્સમાંથી એક છે. તેનો હેતુ તમામ રાજ્યની વિધાનસભાઓને ડિજિટલ ગૃહમાં રૂપાંતરિત કરીને પેપરલેસ બનાવવાનો છે. NeVAમાં વેબસાઇટ અને મોબાઇલ એપ્લિકેશનનો સમાવેશ થાય છે.
- સંસદીય બાબતોનું મંત્રાલય રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં NeVAના અમલીકરણ માટે નોડલ મંત્રાલય છે. ઈ-વિધાન માટે ભંડોળ MoPA દ્વારા અને ઈલેક્ટ્રોનિક્સ અને ઈન્ફોર્મેશન ટેક્નોલોજી મંત્રાલય (MietY) દ્વારા તકનીકી સહાય પૂરી પાડવામાં આવે છે.
- NeVAનું ભંડોળ કેન્દ્રીય પ્રાયોજિત યોજના દ્વારા છે. ઉત્તર પૂર્વ અને પર્વતીય રાજ્યો માટે 90:10 તથા કેન્દ્ર શાસિત પ્રદેશો માટે 100%. અન્ય રાજ્યો માટે 60:40; 3 વર્ષ પછી ઇ-વિધાન MMP ચલાવવા માટે જરૂરી ભંડોળ રાજ્ય સરકાર ભોગવશે.
- રાજ્ય સરકાર/વિધાનમંડળ 3 વર્ષ પછી ICT સાધનોની જાળવણી અને બદલવાની કામગીરી હાથ ધરશે.
- તે NIC ક્લાઉડ, મેઘરાજ પર તૈનાત કાર્ય-પ્રવાહ પ્રણાલી છે, જે ગૃહના અધ્યક્ષને ગૃહની કાર્યવાહી સરળતાથી ચલાવવામાં, માનનીય સભ્યોને ગૃહમાં તેમની ફરજો કાર્યક્ષમતાથી ચલાવવા અને ગૃહની કાયદાકીય કામગીરી પેપરલેસ રીતે ચલાવવામાં મદદ કરે છે.
‘રાષ્ટ્રીય ઈ- વિધાન એપ્લિકેશન’ – NeVA
“One Sun, One World, One Grid ” (OSOWOG) પહેલ
- તાજેતરમાં નવી દિલ્હીમાં “Transnational Grid Interconnections for One Sun, One World, One Grid (OSOWOG)” પર એક દિવસીય પરિષદ યોજાઈ હતી. OSOWOG પહેલ માટેનો વિચાર ભારતના વડા પ્રધાન દ્વારા ઑક્ટોબર 2018માં ઇન્ટરનેશનલ સોલર એલાયન્સ (ISA)ની પ્રથમ એસેમ્બલીમાં રજૂ કરવામાં આવ્યો હતો. આ પહેલનો હેતુ સરહદો પાર ઊર્જા પુરવઠાને જોડવાનો છે.
- Green Grids Initiative – One Sun One World One Grid
- GGI-OSOWOG પહેલ COP26 (ગ્લાસગો, યુકે.) દરમિયાન 2 નવેમ્બર 2021ના રોજ આયોજિત વર્લ્ડ લીડર્સ સમિટમાં ભારતના માનનીય વડાપ્રધાન શ્રી નરેન્દ્ર મોદી અને યુનાઈટેડ કિંગડમના તત્કાલીન માનનીય વડાપ્રધાન, બોરિસ જ્હોન્સન દ્વારા સંયુક્ત રીતે શરૂ કરવામાં આવી હતી. ઈન્ટરનેશનલ સોલર એલાયન્સ (ISA) અને વર્લ્ડ બેંક ગ્રુપની ભાગીદારીમાં ભારત અને UK સરકાર દ્વારા આ પ્રોજેક્ટનું નેતૃત્વ કરવામાં આવી રહ્યું છે.
- મધ્ય પૂર્વ, દક્ષિણ એશિયા અને દક્ષિણપૂર્વ એશિયન (MESASEA) ગ્રીડ સાથે ભારતીય ગ્રીડનું આંતર જોડાણ.
- MESASEA : Middle East, South Asia and Southeast Asian ગ્રીડનું આફ્રિકન પાવર ગ્રીડ સાથે ઇન્ટરકનેક્શન. છેલ્લે, વૈશ્વિક ઇન્ટરકનેક્ટિવિટી.
- નોંધ : તેનો ઉદ્દેશ્ય લગભગ 140 દેશોને એક સામાન્ય ગ્રીડ દ્વારા ઊર્જા પૂરી પાડવાનો છે, જે સૌર ઉર્જાનું પરિવહન કરશે.
- ISA એ એક આંતર-સરકારી સંસ્થા છે, જે 2015માં ભારતના વડા પ્રધાન અને ફ્રાન્સના રાષ્ટ્રપતિ દ્વારા પેરિસમાં આયોજિત સંયુક્ત રાષ્ટ્ર ક્લાયમેટ ચેન્જ કોન્ફરન્સમાં શરૂ કરવામાં આવી હતી.
- ISA એ સૌર ઉર્જા ટેક્નોલૉજીની વધુ જમાવટ માટે ક્રિયા-લક્ષી, સભ્ય-સંચાલિત, સહયોગી પ્લેટફોર્મ છે. ઇન્ટરનેશનલ સોલર એલાયન્સનો ફ્રેમવર્ક એગ્રીમેન્ટ નવેમ્બર 2016માં મરાકેશ, મોરોક્કોમાં હસ્તાક્ષર માટે ખોલવામાં આવ્યો હતો.
- દૂરદર્શિતા : Let us together make the sun brighter.
- હેતુ : દરેક ઘર, ભલે ગમે તેટલું દૂર હોય, દરેક ઘરમાં વીજળી હશે.
- મુખ્ય મથક: ગુરુગ્રામ, ભારતમાં નેશનલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ સોલર એનર્જી (NISE).
- DG : અજય માથુર
- 2030 સુધીમાં સૌર ઉર્જા ઉકેલોમાં USD 1000 બિલિયનનું રોકાણ
સ્વચ્છ ઉર્જા ઉકેલોનો ઉપયોગ કરીને 1000 મિલિયન લોકોને ઉર્જાનો વપરાશ પહોંચાડવો
1000 GW સૌર ઉર્જા ક્ષમતા સ્થાપિત કરવી
વૈશ્વિક સૌર ઉત્સર્જનને દર વર્ષે 1000 મિલિયન ટન CO2 સુધી ઘટાડવું
- 2030 સુધીમાં સૌર ઉર્જા ઉકેલોમાં USD 1000 બિલિયનનું રોકાણ
- સ્વચ્છ ઉર્જા ઉકેલોનો ઉપયોગ કરીને 1000 મિલિયન લોકોને ઉર્જાનો વપરાશ પહોંચાડવો
- 1000 GW સૌર ઉર્જા ક્ષમતા સ્થાપિત કરવી
- વૈશ્વિક સૌર ઉત્સર્જનને દર વર્ષે 1000 મિલિયન ટન CO2 સુધી ઘટાડવું
એશિયન કોસ્ટ ગાર્ડ એજન્સીઓના વડાઓ(HACGAM)ની 19મી બેઠક
- ઈન્ડિયન કોસ્ટ ગાર્ડ (ICG)એ તાજેતરમાં ઈસ્તાંબુલમાં 19મી Heads of Asian Coast Guard Agencies Meeting (HACGAM)માં ભાગ લીધો હતો. HACGAM એક વાર્ષિક ઇવેન્ટ છે, જે તેના સભ્ય રાષ્ટ્રોમાંથી એક દ્વારા રોટેશનલ ધોરણે યોજવામાં આવે છે.
- પ્રાદેશિક કોસ્ટગાર્ડ વચ્ચે સહકારને પ્રોત્સાહન આપવા માટે જાપાન દ્વારા તેની શરૂઆત કરવામાં આવી હતી.
- ફોરમમાં 23 સભ્ય કોસ્ટ ગાર્ડ એજન્સીઓ અને બે સહયોગી સભ્યો છે.
- Regional Cooperation Agreement on Combating Piracy and Armed Robbery against Ships in Asia (ReCAAP) અને The United Nations Office on Drugs and Crime (UNODC).
- નવેમ્બર 1999માં ભારતીય કોસ્ટ ગાર્ડ દ્વારા પાઈરેટેડ જહાજ એમવી એલોન્ડ્રા રેઈન્બોને પકડ્યા પછી તેને લોન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું. 2022 માં, નવી દિલ્હીમાં ICG દ્વારા મીટિંગની 18મી આવૃત્તિનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું.
Read More
