ગુજરાતમાં ગુપ્ત સામ્રાજયનો ઇતિહાસ । gupta kal history

ગુપ્ત સામ્રાજ્ય : ભારતનો સુવર્ણકાલીન રાજવંશ. મગધના મૌર્ય સામ્રાજ્યના અસ્ત પછી પાંચ સદીઓ બાદ ગુપ્ત વંશે મગધના સામ્રાજ્યની પુન:સ્થાપના કરીને ભારતના (ખાસ કરીને ઉત્તર ભારતના) રાજકીય તેમજ સાંસ્કૃતિક અભ્યુદય દ્વારા સુવર્ણકાલ પ્રવર્તાવ્યો.

ભારત વર્ષનો એક મહાન યુગ એટેલે કે ગુપ્ત યુગ જેના શાસન કાળ દરમ્યાન કલા, સાહિત્ય અને ભારતની સંસ્કૃતિનો ખૂબ વિકાસ થયો હતો તેથી જ આપણે તેને ભારતનો સુવર્ણયુગ પણ કહીએ છીએ. તો આજે આપણે જાણીશું કે આ ગુપ્ત વંશના શાસન વખતે ગુજરાતની શું સ્થિતિ હતી.

• શ્રી ગુપ્ત : ગુપ્ત વંશના આદિપુરુષ ગણવામાં આવે છે.

• ઘટોત્કચ : શ્રી ગુપ્તનો ઉત્તરાધિકારી હતો.

• ચંદ્રગુપ્ત – 1 : ગુપ્તવંશના વાસ્તવિક સ્થાપક હતા. તેઓએ ઈ.સ. 319માં ગુપ્તસંવતની શરૂઆત કરી.

• સમુદ્રગુપ્તઃ તેમને ભારતના નેપોલિયન કહેવાય છે. તે વીણા વગાડવાનો શોખીન હતો.

• ચંદ્રગુપ્ત – 2 (વિક્રમાદિત્ય) : તેમણે ક્ષત્રપ રાજા રુદ્રસિંહ- ત્રીજાને હરાવી ગુજરાતમાં ગુપ્ત સામ્રાજ્ય સ્થાપ્યું. તેમના સમયમાં ચીની યાત્રી ફાહિયાન આવ્યો હતો. (ગ્રંથ : ફો- ક્યૂ-કી)

• કુમારગુપ્ત – 1 (મહેન્દ્રાદિત્ય) : તેમના સમય (ઈ.સ. 415- 455) દરમિયાન ગુપ્તસામ્રાજ્યની સત્તા પ્રસરી. બિહારમાં નાલંદા વિશ્વ વિધાલય (ઓક્સફોર્ડ ઓફ મહાયાન બૌદ્ધ) ની સ્થાપના કરી.

• સ્કંદગુપ્ત (શક્રાદિત્ય) : ગુપ્તવંશના પ્રતાપી શાસક હતા. તેણે હુણોને હરાવ્યાનો ઉલ્લેખ ગિરનાર (જુનાગઢ) ના શિલાલેખમાં છે. (લિપિ – બ્રાહ્મી, ભાષા – સંસ્કૃત)

• સ્કંદગુપ્તનો સૌરાષ્ટ્રનો સૂબો પર્ણદત્ત હતો. તેના પુત્ર ચક્રપાલિને ફરી તૂટી ગયેલ સુદર્શન તળાવ બંધાવ્યું અને તેના કિનારે વિષ્ણુનું મંદિર બંધાવ્યું.